خرید پلی یورتان و ایزوسیانات با کیفیت از کیان شیمی درخشان

۱. سوال: پلی‌ال (Polyal یا Polyol) چیست؟

پاسخ: پلی‌ال یا پلیول نوعی ترکیب پلیمری است که در ساختار مولکول آن حداقل دو گروه هیدروکسیل (OH) وجود دارد. به عبارت دیگر، هر مولکولی که دارای دو یا چند گروه ‑OH باشد، پلی‌ال نامیده می‌شود. این مواد معمولاً مایعات شفاف و ویسکوز هستند و یکی از اجزای اصلی در تولید پلی‌یورتان‌اند.

۲. سوال: پلیول چیست؟

پاسخ: پلیول (Polyol) نام دیگر همان پلی‌ال است؛ یعنی دسته‌ای از الکل‌ها با چند گروه هیدروکسیل. پلیول‌ها (پلی‌ال‌ها) مایعات بی‌رنگ و ویسکوز هستند که از وجود چند گروه ‑OH در ساختارشان شناخته می‌شوند. این ترکیبات با واکنش با ایزوسیانات‌ها، پایه پلی‌یورتان‌ها را تشکیل می‌دهند.

۳. سوال: کاربردهای پلی‌ال (پلیول) در صنعت چیست؟

پاسخ: پلیول‌ها به‌عنوان مواد اولیه کلیدی در تولید پلی‌یورتان به کار می‌روند. آن‌ها در محصولات متنوعی مانند الاستومرها (الاستیک‌ها)، الیاف، فوم‌های انعطاف‌پذیر (صندلی، تشک‌ها و کف‌پوش‌ها)، چسب‌ها، درزگیرها، جوهر، رنگ و پوشش‌های سطحی استفاده می‌شوند. در فرایند تولید فوم پلی‌یورتان، پلیول‌ها با ایزوسیانات‌ها واکنش می‌دهند و شبکه پلیمری فوم را به وجود می‌آورند.

۴. سوال: انواع پلی‌ال چیست؟

پاسخ: پلی‌ال‌ها را بر اساس ساختار شیمیایی مولکولی‌شان به چند دسته تقسیم می‌کنند، از جمله پلی‌اتر پلی‌ال (که از اکسید اتیلن یا پروپیلن ساخته می‌شود)، پلی‌استر پلی‌ال (از تقطیر اسیدهای دی‌کربوکسیلیک و گلیکول‌ها)، پلی‌کربنات پلی‌ال و پلی‌کاپرولاکتون پلی‌ال. دو دسته پرکاربرد پلی‌اتر و پلی‌استر تقریباً ۹۵٪ بازار پلیول‌ها را تشکیل می‌دهند؛ پلی‌اترها به خاطر انعطاف‌پذیری و پایداری در برابر هیدرولیز در فوم‌های انعطاف‌پذیر و پوشش‌ها بسیار رایج‌اند و پلی‌استرها به دلیل مقاومت شیمیایی بیشتر در مصارف ویژه مانند پوشش‌های محافظ و صنایع خودرو استفاده می‌شوند.

۵. سوال: تفاوت پلی‌ال پلی‌استر و پلی‌اتر چیست؟

پاسخ: پلی‌استر پلی‌ال‌ها (استری) و پلی‌اتر پلی‌ال‌ها (اتری) از لحاظ ساختاری و خواص با یکدیگر تفاوت دارند. پلی‌استرها در برابر مواد شیمیایی خورنده و حرارت مقاومت بیشتری دارند و معمولاً در محصولات بادوام‌تر مانند پوشش‌ها و ساخت‌های خودرو به کار می‌روند. از سوی دیگر، پلی‌اترها چسبندگی بهتری دارند، انعطاف‌پذیرترند و در مقابل هیدرولیز پایداری بیشتری نشان می‌دهند، بنابراین برای فوم‌های انعطاف‌پذیر و پوشش‌های مختلف ترجیح داده می‌شوند. در مجموع، حدود ۷۵٪ بازار پلیول‌ها به پلی‌اترها و ۲۵٪ به پلی‌استرها اختصاص دارد.

۶. سوال: پلی‌ال چند عاملی چیست؟

پاسخ: اگر یک پلی‌ال بیش از دو گروه هیدروکسیل داشته باشد، آن را «چند عاملی» می‌نامند. مثلاً مولکولی با دو ‑OH، دی‌ال (Diol)، با سه ‑OH، تری‌ال (Triol) و با چهار ‑OH، تترآل (Tetraol) نامیده می‌شود. به عبارت دیگر، پلیول چندعاملی نشان‌دهنده وجود سه یا چند گروه عاملی ‑OH در یک مولکول است.

۷. سوال: نقش پلی‌ال در تولید فوم پلی‌یورتان چیست؟

پاسخ: پلی‌ال یکی از دو ماده اصلی لازم برای ساخت پلی‌یورتان است. در فرایند تولید فوم‌های پلی‌یورتان (چه نرم و چه سخت)، پلی‌ال با ایزوسیانات واکنش شیمیایی داده و ساختار چندوجهی فوم را تشکیل می‌دهد. نسبت و نوع پلی‌ال مصرفی تعیین‌کننده خواص نهایی فوم (مانند انعطاف‌پذیری یا سختی) است، بنابراین پلی‌ال نقشی کلیدی در ساختار و خصوصیات فوم دارد.

۸. سوال: ایزوسیانات چیست؟

پاسخ: ایزوسیانات یک ترکیب شیمیایی آلی فعال است که دارای گروه عاملی ‑N=C=O می‌باشد. این ترکیبات بسیار واکنش‌پذیرند و اولین بار در سال ۱۸۴۸ کشف شدند. اگر ترکیبی دارای دو گروه ایزوسیانات (دو گروه NCO) باشد، «دی‌ایزوسیانات» و اگر بیش از دو گروه NCO داشته باشد، «پلی‌ایزوسیانات» نامیده می‌شود. ایزوسیانات‌ها در واکنش با ترکیبات دارای گروه‌های هیدروژن فعال (مثل الکل‌ها و آمین‌ها) شرکت می‌کنند و به‌ویژه ماده اصلی در ساخت پلی‌یورتان‌ها و بسیاری رزین‌ها هستند.

۹. سوال: انواع ایزوسیانات چیست؟

پاسخ: ایزوسیانات‌ها به دو دسته اصلی دی‌ایزوسیانات‌ها و پلی‌ایزوسیانات‌ها تقسیم می‌شوند. دی‌ایزوسیانات‌ها دارای دو گروه NCOند و در صنعت پلی‌یورتان بسیار کاربرد دارند. این دی‌ایزوسیانات‌ها خود دو گروه فرعی دارند: آروماتیک (مثل تولوئن دی‌ایزوسیانات/TDI و متیلن دی‌فنیل دی‌ایزوسیانات/MDI) و آلیفاتیک (مثل هگزا متیلن دی‌ایزوسیانات/HDI). پلی‌ایزوسیانات‌ها از اتصال دی‌ایزوسیانات‌ها یا تکرار واحدهای NCO تشکیل می‌شوند.

۱۰. سوال: تفاوت دی‌ایزوسیانات و پلی‌ایزوسیانات چیست؟

پاسخ: تفاوت اصلی این است که دی‌ایزوسیانات‌ها دقیقاً دو گروه ‑N=C=O دارند، در حالی که پلی‌ایزوسیانات‌ها سه یا بیشتر گروه ‑N=C=O در مولکول خود دارند. به بیان دیگر، «دی‌ایزوسیانات» یک واحد با دو گروه ایزوسیانات است و «پلی‌ایزوسیانات» یک واحد پلیمری است که از اتصال چند گروه NCO حاصل می‌شود.

۱۱. سوال: تفاوت ایزوسیانات‌های آروماتیک و آلیفاتیک چیست؟

پاسخ: ایزوسیانات‌های آروماتیک (مانند TDI و MDI) در ساختار مولکولی خود حلقه‌های معطر دارند و پس از پخت، معمولاً فوم‌های حاصل تغییر رنگ می‌دهند (به زرد یا قهوه‌ای). در مقابل، ایزوسیانات‌های آلیفاتیک دارای ساختاری غیرمعطر هستند که در برابر اشعه فرابنفش پایدارترند و فوم تولید شده با آن‌ها کمتر تغییر رنگ می‌دهد. همچنین دی‌ایزوسیانات‌های آلیفاتیک به‌طور کلی واکنش‌پذیری کمتری دارند، ولی خواص نهایی (مانند مقاومت کششی) در محصولاتشان کمی پایین‌تر است.

۱۲. سوال: تفاوت MDI و TDI چیست؟

پاسخ: MDI (متیلن دی‌فنیل دی‌ایزوسیانات) و TDI (تولوئن دی‌ایزوسیانات) دو دی‌ایزوسیانات رایج آروماتیک هستند. TDI اغلب مایع است و در تولید فوم‌های انعطاف‌پذیر (مانند فوم مبلمان و تشک) کاربرد دارد، در حالی که MDI معمولاً کریستال جامد است و در فوم‌های سخت یا عایق به کار می‌رود. MDI فشار بخار پایین‌تری دارد و بنابراین سمیت آن کمتر از TDI است. به طور خلاصه، TDI واکنش‌پذیری بالاتری دارد و برای فوم‌های نرم استفاده می‌شود، ولی MDI پایداری حرارتی بیشتری داشته و معمولاً در فوم سخت و محصولات عایق به کار می‌رود.

۱۳. سوال: متیلن دی‌فنیل دی‌ایزوسیانات (MDI) چیست و چه کاربردی دارد؟

پاسخ: MDI یک دی‌ایزوسیانات آروماتیک است با فرمول C₁₅H₁₀N₂O₂ که دو گروه ‑N=C=O فعال دارد. متیلن دی‌فنیل دی‌ایزوسیانات در دمای اتاق به صورت کریستال سفید دیده می‌شود و پس از ذوب شدن، مایعی بی‌رنگ تولید می‌کند. MDI در تولید فوم‌های پلی‌یورتان کاربرد دارد. فوم تولیدشده از MDI انعطاف‌پذیری کمی دارد و معمولاً برای عایق‌بندی ساختمان‌ها، یخچال‌ها و کاربردهای مشابه استفاده می‌شود.

۱۴. سوال: تولوئن دی‌ایزوسیانات (TDI) چیست و چه کاربردی دارد؟

پاسخ: TDI یکی دیگر از اعضای خانواده دی‌ایزوسیانات‌هاست با فرمول C₇H₆N₂O₂. این ماده در دمای اتاق مایع شفاف تا زرد کم‌رنگ است. TDI به طور گسترده در صنعت پلی‌یورتان استفاده می‌شود؛ مهم‌ترین کاربرد آن در تولید فوم‌های نرم (انعطاف‌پذیر) است؛ برای مثال در مبلمان، تشک‌ها، عایق بسته‌بندی و صنایع خودروسازی کاربرد دارد. علاوه بر آن، TDI در تولید رنگ، پوشش‌ها، چسب‌ها و درزگیرها نیز به‌کار می‌رود.

۱۵. سوال: کاربردهای ایزوسیانات در صنعت چیست؟

پاسخ: ایزوسیانات‌ها به‌ویژه MDI و TDI، مواد اولیه اصلی تولید پلی‌یورتان هستند و در صنایع گوناگون کاربرد دارند. آن‌ها در تولید فوم‌های پلی‌یورتان (اعم از نرم و سخت)، رنگ، لاک، رزین‌های درزگیر و چسب‌ها کاربرد دارند. همچنین از ایزوسیانات در صنایع خودروسازی (کفپوش‌ها، قطعات داخلی)، الکترونیک (عایق‌کاری)، پوشش‌های صنعتی و کالاهای مصرفی (مانند زیره کفش و مواد مبلمان) استفاده می‌شود. به‌طور کلی، تمام محصولات پلی‌یورتانی نیازمند ایزوسیانات به عنوان یک واکنش‌دهنده اساسی هستند.

۱۶. سوال: آیا ایزوسیانات سمی است؟

پاسخ: بله، تماس یا استنشاق ایزوسیانات می‌تواند مضر باشد. در انسان‌ها اغلب باعث تحریک و حساسیت تنفسی (مانند آسم شغلی، سرفه، خس‌خس) و تحریک پوست و چشم می‌شود. ایزوسیانات‌ها در حیوانات سرطان‌زا شناخته شده‌اند، ولی شواهدی مبنی بر سرطان‌زایی مستقیم در انسان وجود ندارد. به‌همین دلیل، محیط کار با ایزوسیانات نیازمند رعایت دقیق نکات ایمنی و تهویه مناسب است.

۱۷. سوال: آیا ایزوسیانات سرطان‌زا است؟

پاسخ: مطالعات نشان داده‌اند که برخی ترکیبات دی‌ایزوسیانات (مثلاً TDI) در حیوانات آزمایشگاهی می‌توانند سرطان‌زا باشند. با این حال تا کنون شواهد قطعی از سرطان‌زایی ایزوسیانات‌ها در انسان در دست نیست. به همین دلیل، ایزوسیانات را تحت ضوابط سخت‌گیرانه طبقه‌بندی کرده‌اند و مصرف آن در صنعت با احتیاط و کنترل انجام می‌شود.

۱۸. سوال: خطرات تماس و استنشاق ایزوسیانات چیست؟

پاسخ: تماس با بخار یا مایع ایزوسیانات می‌تواند باعث تحریک جدی چشم، پوست و دستگاه تنفسی شود؛ علائمی مانند سرفه، سوزش چشم و گلو، خس‌خس سینه و تنگی نفس شایع هستند. قرار گرفتن مداوم در معرض ایزوسیانات حتی می‌تواند به حساسیت تنفسی دائمی (آسم شغلی) منجر شود. از سوی دیگر، برخی ایزوسیانات‌ها در طبقه‌بندی خطرات، به‌عنوان مواد “خیلی سمی” یا “کارسینوژن” ذکر شده‌اند. به این دلایل، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و سیستم‌های تهویه در محیط‌های کاری با ایزوسیانات ضروری است.

۱۹. سوال: تفاوت پلی‌ال و پلیول چیست؟

پاسخ: در واقع هیچ تفاوت فنی و شیمیایی بین «پلی‌ال» و «پلیول» وجود ندارد؛ این دو واژه یک ماده را توصیف می‌کنند. «پلی‌ال» (Polyol) نام‌گذاری عمومی برای ترکیبات پلیمری الکلی با چند گروه هیدروکسیل است و «پلیول» همان تلفظ فارسی این کلمه است در منابع فارسی معمولاً هر دو واژه به‌جای هم به‌کار می‌روند تا یک ترکیب پلیمری پایه پلی‌یورتان را بیان کنند

۲۰. سوال: آیا پلی‌ال سمی یا خطرناک است؟

پاسخ: پلی‌ال‌ها ذاتاً مانند آب خورنده نیستند، ولی تماس مستقیم با آن‌ها می‌تواند موجب تحریک شود. بر اساس منابع موجود، قرار گرفتن در معرض پلیول ممکن است باعث سوزش پوست و چشم شده و اثراتی بر دستگاه تنفسی داشته باشد. به طور کلی، پلی‌ال‌ها نسبت به ایزوسیانات‌ها سمیت کمتری دارند، اما مانند هر ماده شیمیایی صنعتی، باید با احتیاط و استفاده از وسایل حفاظتی مناسب (دستکش، عینک ایمنی و ماسک) با آن‌ها کار کرد.